of a larger group. Initially our loyalties were to ourselves and our immediate family, next, to bands of wandering hunter-gatherers, then to tribes, small settlements, city-states, nations. We have broadened the circle of those we love. We have now organized what are modestly described as superpowers, which include groups of people from divergent ethnic and cultural backgrounds working in some sense together - surely a humanizing and character-building experience. If we are to survive, our loyalties must be broadened further, to include the whole human community, the entire planet Earth. Many of those who run the nations will find this idea unpleasant. They will fear the loss of power. We will hear much about treason and disloyalty. Rich nation-states will have to share their wealth with poor ones. But the choice, as H. G. Wells once said in a different context, is clearly the universe or nothing.
Carl Sagan – Cosmos (1980)
Η ιστορία της ανθρωπότητας μπορεί να θεωρηθεί ως μια αργή αναγνώριση του γεγονότος ότι είμαστε μέλη ενός μεγαλύτερου συνόλου. Αρχικά, η πίστη μας αφοσιωνόταν στους εαυτούς μας και στον στενό οικογενειακό μας κύκλο, ακολούθως σε ομάδες περιπλανώμενων κυνηγών-θεριστών, μετά σε φυλές, μικρούς οικισμούς, πόλεις-κράτη, έθνη. Έχουμε διευρύνει τον κύκλο εκείνων που αγαπούμε. Έχουμε τώρα οργανωθεί σε αυτό που μετριοπαθώς ονομάζουμε υπερδυνάμεις, οι οποίες περιλαμβάνουν ομάδες κόσμου από διαφορετικά εθνικά και πολιτιστικά υπόβαθρα που δουλεύουν κατά κάποιο τρόπο μαζί – σίγουρα μια απόπειρα εξανθρωπισμού και οικοδόμησης χαρακτήρων. Αν θα επιβιώσει η ανθρωπότητα, η πίστη μας θα πρέπει να διευρυνθεί ώστε να συμπεριλάβει όλη την ανθρωπότητα, ολόκληρο τον πλανήτη Γή. Πολλοί ηγέτες κρατών θα έβρισκαν μια τέτοια προοπτική δυσάρεστη. Θα φοβόντουσαν την απώλεια της ισχύος. Θα ακουστούν πολλά για απιστία και προδοσία. Τα πλούσια έθνη-κράτη θα πρέπει να μοιραστούν τα πλούτη τους με τα φτωχά. Αλλά η επιλογή είναι ο κόσμος ή τίποτε , όπως είπε κάποτε ο H. G. Wells σε διαφορετικές περιστάσεις.
Carl Sagan – Cosmos (1980). (Θεωρώ πολλά από τα λεγόμενα του Carl Sagan στο βιβλίο Cosmos, ως προφητικά. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε πολύ πριν την κατάρρευση του κομμουνισμού.)
Αφορμή για να γράψω το κείμενο που ακολουθεί, μου έδωσαν οι διαμαρτυρίες που άκουα για το γεγονός ότι το κρατικό Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου θα μετέδιδε τηλεοπτικά απ'ευθείας το γάμο του πρίγκηπα Γουίλλιαμ, τη στιγμή που η βασίλισσα της Αγγλίας επέτρεψε την εκτέλεση ενός δεκαεφτάχρονου ήρωα της ΕΟΚΑ, του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, με την άρνησή της να εγκρίνει μετατροπή της θανατικής καταδίκης σε ισόβια δεσμά.
Πρώτα απ'όλα πρέπει να πω ότι είμαι εθνικόφρονας, με συμμετοχή της οικογένειας μου στον αγώνα της ΕΟΚΑ. Έζησα τις επισκέψεις στα κρατητήρια στην Πύλα και την Κοκκινοτριμιθιά. Έζησα το δράμα της γειτόνισσας μας Ροδούς Πατάτσου, μητέρας του ήρωα Ιάκωβου Πατάτσου, που μου μένει ανεξίτηλο στη μνήμη.
Η 'σύλληψη' μου έγινε λίγο πριν την περίοδο του ενωτικού δημοψηφίσματος και έτσι εγώ δεν ψήφισα, υπερηφανεύομαι όμως ότι η υπογραφή του πατέρα μου βρίσκεται στην πρώτη-πρώτη σελίδα, με πρώτη την υπογραφή του εμπνευστή του δημοψηφίσματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου του Β’.
Η δική μου προσωπική συμμετοχή στους εθνικούς αγώνες, περιορίζεται στην εκσκαφή στις 23 Ιουλίου του 1974, μαζί με πολλούς άλλους εφέδρους, χαρακωμάτων για να έχουν καταφύγιο οι δημόσιοι υπάλληλοι όταν θα επαναλειτουργούσε η κυβερνητική υπηρεσία και στην ταφή την επόμενη μέρα 16 στρατιωτών στο κοιμητήριο Λακατάμιας, μαζί με ένα μόνο φίλο μου, αριστερό μάλιστα, αφού όλοι οι άλλοι ‘αγωνιστές’ που είχαν επιλεγεί, τόχαν σκάσει καθ’οδόν προς το νοσοκομείο.
Στο προκείμενο τώρα. Είμαστε Έλληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Η θρησκεία μας διδάσκει τη συγχώρεση. Δυστυχώς όμως, ακόμα και ο νυν Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, στις σημερινές ειδήσεις, από συνέντευξη του στον ΣΚΑΪ Αθηνών, κηρύσσει τη διατήρηση του μίσους.
Το καλοκαίρι του 1940, μετά τη πτώση της Γαλλίας, στο ξεκίνημα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Γερμανική Αεροπορία βομβάρδιζε ανηλεώς τόσο το Λονδίνο, το αστικό, εμπορικό και οικονομικό κέντρο της Μεγάλης Βρετανίας, όσο και πολλές άλλες πόλεις και λιμάνια. Μια πόλη που πλήγηκε πολλές φορές ήταν το Κόβεντρυ, μια κατεξοχήν βιομηχανική πόλη, με αποκορύφωμα τους βομβαρδισμούς της νύκτας της 14ης Νοεμβρίου, 1940. Πεντακόσια δεκαπέντε (ναι 515) βομβαρδιστικά μόλις βράδυασε επικέντρωσαν τα πυρά τους στα εργοστάσια και το κέντρο της πόλης. Στη διάρκεια των βομβαρδισμών ρίχτηκαν πάνω από πεντακόσιοι τόννοι εκρηκτικών και κυρίως εμπρηστικών βομβών. Οι πιο πυκνοί βομβαρδισμοί ήταν γύρω στα μεσάνυκτα και συνεχίστηκαν με μεγάλη σφοδρότητα μέχρι το πρωΐ της επομένης. Συνολικά έπαθαν ζημιές περίπου 60.000 κτίρια στο κέντρο της πόλης. Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης, ο καθεδρικός ναός του Αγίου Μιχαήλ, καταστράφηκε από πολλά κτυπήματα και τις συνεχείς φωτιές.
Επισκέφτηκα την πόλη, όπου έμενε ο γιός μου, μεταπτυχιακός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Warwick, για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 2010. Έχω εκατοντάδες φωτογραφίες και ταινίες από εκείνο το ταξίδι. Είχαμε ενοικιάσει αυτοκίνητο και παρακολουθήσαμε το Βρετανικό Grand Prix Formula 1 στο Silverstone, πήγαμε στο Όξφορντ, το Μπέρμινχαμ, το Στράντφορντ και ένα σωρό άλλους τόπους. Η φωτογραφία που αξιολογώ ως σημαντικότερη είναι αυτή που παραθέτω εδώ και είναι από το εσωτερικό του καταστρεμένου καθεδρικού του Κόβεντρυ.
Είναι ένα σχέδιο του πώς ήταν ο ναός με το ακόλουθο κείμενο (μεταξύ άλλων):
Το 1940 αυτό το κτίριο, μαζί με το μεγαλύτερο μέρος της πόλης, είχε καταστραφεί από εμπρηστικές βόμβες. Αποφασισμένοι να εφαρμόσουμε το Χριστιανικό μήνυμα της συγχώρεσης, και πηγαίνοντας αντίθετα με τα αισθήματα του περισσότερου πληθυσμού, οι ενορίτες του καθεδρικού ναού, πήραμε τα απαραίτητα μέτρα το 1945 για να ακολουθήσουμε τη βιβλική επιταγή να αγαπήσουμε τους εχθρούς μας και να γίνουμε φίλοι με εκείνους με τους οποίους είχαμε πόλεμο. Έχουν οικοδομηθεί στερεές και μόνιμες σχέσεις, οι οποίες συμβολίστηκαν από το κτίσιμο του νέου καθεδρικού ναού, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 1962. Οι φιλίες και η ιστορία συνεχίζουν να αποτελούν πηγήν έμπνευσης και παράδειγμα σε χιλιάδες κοινότητες που εξέρχονται από τις δικές τους καταστάσεις συγκρούσεων.
Τρία μεσαιωνικά καρφιά (ήλοι) που ανευρέθηκαν στα ερείπια του κατεστραμμένου ναού, συγκολλήθηκαν μαζί σε ένα «Σταυρό των Ήλων». Αμέσως μετά τη λήξη του πολέμου, στάληκαν σταυροί στις πόλεις της Δρέσδης, του Κιέλου και του Βερολίνου, των οποίων οι πληθυσμοί είχαν επίσης υποφέρει και στις οποίες μεγάλοι ναοί είχαν καταστραφεί.
Μέχρι τη δεκαετία του 1970, ένα σταυρό είχαν λάβει πολλές από τις περιοχές μεγάλων παγκοσμίων συγκρούσεων και έτσι εγκαθιδρύθηκε η Κοινότητα του Σταυρού των Ήλων. Σήμερα, η κοινότητα του Σταυρού των Ήλων περιλαμβάνει εκκλησίες, εθελοντικούς και κοινοτικούς ομίλους καθώς και οργανώσεις οικοδόμησης της ειρήνης και της συμφιλίωσης. Όλοι συμμετέχουν στην κοινή δέσμευση της εντολής του Χριστού για να αγαπούμε τους εχθρούς μας, αντιμετωπίζοντας κοινοτικές διαιρέσεις, τις προσωπικές, κοινωνικές και οικονομικές πληγές βίαιων συγκρούσεων και την αλλοτρίωση που προκαλείται από θρησκευτικές, εθνοτικές και εθνικές διαφορές.
