Με αφορμή τα γεγονότα στη Λιβύη και επειδή φίλοι μού έχουν πει ότι άκουσαν στο ραδιόφωνο ότι ο Γκαντάφι σπούδασε στη Σχολή Ευελπίδων και άλλοι φίλοι ότι άκουσαν στο Mega Ελλάδος ένα παρουσιαστή να ζητά εναγωνίως από έστω και ένα συμφοιτητή του Γκαντάφι στη Σχολή να βγεί για να μιλήσουν, γράφω μερικά για τον άνθρωπο, τον οποίο είχα συναντήσει τυχαία και έκανα και χειραψία μαζί του και τη χώρα που κατάφερε να σφετεριστεί για 42 τώρα χρόνια.
Για πρώτη φορά επισκέφτηκα τη Λιβύη για λίγες μέρες, το Μάιο του 1975, ως εκπρόσωπος του τότε εργοδότη μου για να γνωρίσω τους μελλοντικούς Λίβυους συνεργάτες μας. Εργαζόμουν στην εταιρεία Τεκλίμα Λτδ, αντιπροσώπους του εμπορικού/βιομηχανικού τμήματος της Westinghouse Electric Corporation στην Κύπρο, μιας εταιρείας κολοσσού τότε στον τομέα της και η οποία για να βοηθήσει την προσφυγοποιηθείσα Κυπριακή εταιρεία-εργοδότη μου, υποχρέωσε κατά κάποιο τρόπο το Λίβυο αντιπρόσωπο του οικιακού τμήματος της που ήθελε να αντιπροσωπεύσει και το εμπορικό/βιομηχανικό τμήμα, να συνεργαστεί με την εταιρεία μας για να πάρει την τεχνογνωσία.
Κατεβαίνοντας από την σκάλα στην ουρά του αεροπλάνου που μας πήγε από την Αθήνα (όπου είχα πάει με Vickers Viscount από τη Λάρνακα) στη Βεγγάζη, ένα Boeing 727 με τρεις κινητήρες πίσω, νόμισα ότι είχαν ξεχάσει να σβήσουν τους κινητήρες και θα καιγόμαστε. Μετά συνειδητοποίησα ότι είχαμε προσγειωθεί σε περίοδο ανεμοθύελλας γκίπλι, ο νότιος άνεμος που φέρνει άμμο από την Σαχάρα μέχρι την Ευρώπη. Η επόμενη εμπειρία ήταν όταν έδωσα στον έλεγχο διαβατηρίων την κάρτα αποβίβασης συμπληρωμένη στα Αγγλικά και μου την επέστρεψαν για να τη συμπληρώσω στα Αραβικά. Ευτυχώς βρήκα εκεί ένα Ελλαδίτη της Αλεξάνδρειας που μου συμπλήρωσε τη φόρμα στα Αραβικά.
Την επομένη στις συναντήσεις μου με τους Λίβυους συνεργάτες, γνώρισα τον ιδιοκτήτη της επιχείρησης, ονόματι Hussain Mabruk Zeidan, ο οποίος είχε χρηματίσει υφυπουργός εσωτερικών της τελευταίας κυβέρνησης του βασιλιά Ίντρις, και είχε εμφανή σημάδια και ουλές, από βασανιστήρια όπως έμαθα αργότερα. Στο γραφείο της Βεγγάζης υπηρετούσαν ακόμα ένας Αθηναίος, ο Ζήσης Ψειράκης, εκδιωχθείς από την Αίγυπτο στους διωγμούς του Νάσσερ, ένας γερμανός, ο Rudi Stepnitz, Ναζί τραυματίας του Β' Παγκοσμίου πολέμου καταγόμενος από περιοχή που σήμερα ανήκει στην Πολωνία (ανατολικότερα δηλαδή από την τότε Ανατολική Γερμανία), αιχμάλωτος των Άγγλων στην Αίγυπτο μέχρι το 1956 που απελευθερώθηκε μετά που παντρεύτηκε την Αγγλίδα νοσοκόμο του, ένας γραματέας από το Μπάγκλαντες, ο Aftab Ali και μια υπάλληλος υποδοχής από την Παλαιστίνη, η Νάντια.
Τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας ήταν στην Τρίπολη και στις συζητήσεις που είχαμε συμφωνήσαμε ότι θα έχω έδρα τη Βεγγάζη αλλά θα επισκέπτομαι την Τρίπολη μια φορά τη βδομάδα, πηγαίνοντας με την πρωϊνή πτήση και επιστρέφοντας με τη βραδυνή. Γενικά συζητήσαμε όλα τα θέματα της συνεργασίας μας και τους ενημέρωσα ότι θα ήμουν έτοιμος να εγκατασταθώ στη Βεγγάζη γύρω στις αρχές του Αυγούστου, μετά που θα παρέδιδα το κτήριο του αεροδρομίου της RAF στο Ακρωτήρι, που ήταν τότε υπό ανέγερση.
Πηγαίνοντας στο αεροδρόμιο της Βεγγάζης για να φύγω, βρήκαμε ότι είχε ακυρωθεί η πτήση για την Αθήνα και απαίτησα να μου δώσουν την αμέσως επόμενη πτήση που θα έφευγε από Βεγγάζη προς οπουδήποτε και απο εκεί προς Αθήνα. Έτσι έφυγα από Βεγγάζη προς Ρώμη, από κει στην Αθήνα και από κει στη Λάρνακα. Το σκεπτικό μου ήταν ότι ουδέποτε θα γυρνούσα στη Λιβύη, θεωρώντας ότι θα ήμουν αιχμάλωτος σε μια ξένη χώρα, όπου για να φύγεις χρειάζεσαι άδεια εξόδου. Για πρώτη φορά έβλεπα εμπορικούς αντιπρόσωπους, κυρίως Ελλαδίτες και Μαλτέζους, τόσο απελπισμένους γιατί το τελωνείο απαιτούσε εξωφρενικά ποσά για δείγματα που είχαν δηλώσει ότι εισήγαγαν αλλά δεν τα είχαν μαζί τους για επανεξαγωγή, προφανώς γιατί τα έδιναν σε υποψήφιους πελάτες για αξιολόγηση.
Παρόλες τις οδυνηρά άσχημες πρώτες εντυπώσεις, οι περιστάσεις, και η επιμονή των Λιβύων συνεργατών μας, το φέραν και στις 9 Αυγούστου του 1976, ημέρα Σάββατο, μετά που παρέδωσα το πρωί τις εγκαταστάσεις του νέου κτιρίου στο Ακρωτήρι, το απόγευμα πέταξα από Λάρνακα στη Βηρυτό, από Βηρυτό στο Κάιρο και από Κάιρο στη Βεγγάζη.
Και πάλι έμεινα αρχικά στο ξενοδοχείο Kasr el Gezira, για κανένα μήνα και μετά με μεταφέραν στο ξενοδοχείο El Anis που ήταν πιο κοντά στο γραφείο (και πιο φθηνό), μέχρι να μου βρούν σπίτι κοντά στο γραφείο. Στο δεύτερο ξενοδοχείο έμεινα για τουλάχιστον έξη μήνες και μετά μετακόμισα στο σπίτι που μου βρήκαν στο κέντρο της πόλης και πολύ κοντά στο γραφείο.
Το πρώτο ξενοδοχείο, το Kasr el Gezira, πρώην Berenice, ήταν ξακουστό πριν την έλευση του Γκαντάφι, για τα καζίνο του, τα καμπαρέ του και τις μουσικοχορευτικές του αίθουσες. Τα σαββατοκύριακα και τα τέλη κάθε μήνα μάζευε το αδειούχο προσωπικό που δούλευε στις πετρελαιοπηγές και ερχόταν με πολλά λεφτά να ξεδώσει. Δυστυχώς τίποτε πια δεν θύμιζε την πραγματικά σπουδαία αίγλη του ξενοδοχείου όπως μου την μετέφεραν οι παλιοί, και τα υπόγεια με τις εντυπωσιακές εγκαταστάσεις τους έμεναν κλειστά.
Με τον καιρό έμαθα αρκετά για τον Λίβυο συνεργάτη μας που όπως έγραψα ήδη ήταν υφυπουργός στην τελευταία κυβέρνηση του βασιλιά Ίντρις, που ανέτρεψε ο Γκαντάφι με την "επανάσταση" του της 1ης Σεπτεμβρίου του 1969. Ο Γκαντάφι ήταν υπαξιωματικός διαβιβάσεων και είχε σταλεί στην Αγγλία για εκπαίδευση στο νέο τηλεπικοινωνιακό υλικό του στρατού. Ένα βράδυ, όταν ο βασιλιάς απουσίαζε σε κρουαζιέρα στο Αιγαίο, ο Γκαντάφι με τους φίλους του νέκρωσαν τις τηλεπικοινωνίες του στρατού και κατέλαβαν την εξουσία αναίμακτα. Η επικράτηση του πραξικοπήματος προϋπόθετε τη σύλληψη πολλών από τα μέλη του προηγούμενου καθεστώτος και φυλάκιση τους στο κάστρο της Τρίπολης. Εκεί οι κρατούμενοι υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια. Ο H. M. Zeidan είχε σημάδια από κόψιμο των ρουθουνιών του με τανάλια, κομμένα μέρη των δακτύλων του και επιβίωσε των βασανιστηρίων χάρη στη Γερμανίδα σύζυγο του πρωτότοκου γιού του, που φρόντισε μέσω της Γερμανικής κυβέρνησης να μεταφερτεί στη Γερμανία για θεραπεία.
Ο Γκαντάφι ξέροντας τους περιορισμούς του, προήγαγε τον εαυτό του στο βαθμό του συνταγματάρχη, ενώ στη θέση του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων προήγαγε σε στρατηγό ένα λοχαγό φίλο του και συνεργάτη στο πραξικόπημα.
Επίσης, ελλείψει λαϊκής υποστήριξης, ιδίως στην περιοχή της Βεγγάζης, του Τομπρούκ και της Μπέιντα, που ο βασιλιάς Ίντρις είχε ανοικοδομήσει και σχεδίαζε να κάνει πρωτεύουσα της Λιβύης, ο Γκαντάφι άρχισε να προσφέρει πολύ δελεαστικά κίνητρα σε νέους που κατατάσσονταν στο στρατό. Και πάλι ελλείψει αυτόχθονων υποψηφίων, άρχισε να εισάγει νέους από μαύρες φυλές του Τσαντ και του Σουδάν, οι οποίοι δεν μιλούσαν καθόλου αραβικά, τους στρατολογούσε όμως και υποχρέωνε τους εμπόρους να τους προμηθεύουν με οτιδήποτε ζητούσαν, από πιατικά μέχρι αυτοκίνητο, χωρίς προκαταβολή και με εξόφληση σε μηνιαίες αποκοπές 5% από τους ψηλούς μισθούς που τους πρόσφερε. Τέτοιους νέους είχαμε υποχρεωθεί να εργοδοτήσουμε και στο γραφείο, αλλά αφού ήταν αδύνατο να εργαστούν σε οτιδήποτε λόγω αδυναμίας στη συνεννόηση, ανέλαβαν την καθαριότητα.
Στο γραφείο μας στη Βεγγάζη, πολλές φορές αργά το απόγευμα έρχονταν "για φιλοφρονητική επίσκεψη" οι παλιοί αρχηγοί του ναυτικού, της αεροπορίας και της αστυνομίας. Δεν θυμάμαι να ερχόταν ο αρχηγός του στρατού, οι αρχηγοί όμως του ναυτικού και της αεροπορίας ήξεραν άπταιστα ελληνικά αφού είχαν σπουδάσει στην Ελλάδα.
Το γεγονός ότι διέμενα είτε σε ξενοδοχεία αρχικά είτε σε δικό μου σπίτι αργότερα μου επέτρεπε καθημερινή επαφή με τον κόσμο ή τους επισκέπτες που επίσης έμεναν στα ξενοδοχεία που είχα μείνει και εγώ. Επίσης, το γραφείο μας ήταν σε κεντρική λεωφόρο της Βεγγάζης, δίπλα ακριβώς από το κτήριο της Αρχής Ταχυδρομείου και Τηλεπικοινωνιών (Post and Telecom). Έτσι ουδέποτε έζησα απομονωμένος από τη χώρα που με φιλοξενούσε, όπως συνέβαινε με τους υπόλοιπους Κυπρίους που ζούσαν και εργάζονταν σε κάμπους εργοταξίων και σπάνια ενδιαφέρονταν ή μάθαιναν τί γινόταν στον έξω κόσμο.
Είχα επίσης την ευκαιρία να ταξιδεύω είτε για δουλειά είτε για αναψυχή σε πολλά μέρη, που δύσκολα θα μπορούσα να κάμω υπό άλλες περιστάσεις. Ταξίδεψα στο Τομπρούκ, όπου υπάρχουν τεράστια νεκροταφεία-μνημεία από τις επικές μάχες του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Ταξίδεψα στην Κυρήνη, στην Μπέιντα, τη Μάρσα Μπρέκα. Στην περιοχή της Τρίπολης είχα επισκεφτεί την αρχαία Ρωμαϊκή πόλη Σαμπράθα με πολυ καλά διατηρημένα μνημεία.
Την άνοιξη του 1976, υπήρξαν για πολλοστή φορά σημαντικές φοιτητικές ταραχές με απαίτηση για ελευθερία και εκλογές. Για πρώτη φορά έβλεπα δημόσιες επιγραφές στα πλακάτ των φοιτητών στην Αγγλική. Ο Γκαντάφι βλέπετε είχε απαγορεύσει πλήρως τις εμπορικές ή οποιεσδήποτε επιγραφές με λατινικούς χαρακτήρες, ακόμα και στις πινακίδες οδών και χωριών. Τότε, μόλις είχα αγοράσει μια κινηματογραφική μηχανή λήψης με φιλμ, μια Bell & Howell Super 8 electric cine camera (ακόμη δεν υπήρχαν τα βίντεο). Μετά από λίγες μέρες ταραχών και αφού οι διαδηλωτές πλήθαιναν όλο και περισσότερο, τα πράγματα άρχισαν να αγριεύουν. Επί μέρες, μυστικοί αστυνομικοί, αφού ήταν ντυμένοι με πολιτικά, πυροβολούσαν τους φοιτητές με πιστόλια από κοντά και τους έσυραν από τα μαλιά στοιβάζοντας τους σε μικρά φορτηγά. Όλα αυτά τα βλέπαμε από τα μπαλκόνια του γραφείου μας στον τέταρτο όροφο, κρυβόμενοι πίσω από τα διακοσμητικά τοιχία. Ήθελα πολύ να κινηματογραφήσω έστω και λίγο, αλλά με απέτρεπαν οι συνάδελφοι. Πάντως, οι φοιτητές είχαν κερδίσει το θαυμασμό μου, γιατί παρά τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό θυμάτων, αυτοί επέμεναν μέχρι που επενέβη δυναμικά ο στρατός και τους διάλυσε οριστικά.
Στα πλαίσια της δουλειάς μου, για ετοιμασία προσφορών ή διαπραγμάτευση έργων, ταξίδευα σχεδόν κάθε βδομάδα στην Τρίπολη, μια πτήση όση και εκείνη από Λάρνακα στην Αθήνα, πάντοτε με Boeing 727 των Λιβυκών αερογραμμών. Πολλές φορές, επειδή οι Λίβυοι με μέσο άρπαζαν μόνοι τους κάρτες επιβίβασης, μου έτυχε μπαίνοντας στο αεροπλάνο από την πίσω σκάλα, ο υπεύθυνος αεροσυνοδός να κατεβάζει το χέρι του και να καλεί τους υπόλοιπους να κατέβουν γιατί είχε συμπληρωθεί ο αριθμός των επιβατών. Μια φορά που μας είχε επισκεφτεί ο διευθυντής μου από την Κύπρο, και θα πετούσαμε με την πρωϊνή πτήση από τη Βεγγάζη στην Τρίπολη, περιμέναμε επί ώρες έξω στον ήλιο, αφού είχε κλείσει ο Γκαντάφι το αεροδρόμιο, επειδή είχε επίσημο επισκέπτη τον συνάδελφο του δικτάτορα της Ουγκάντα Ίντι Αμίν Ντάντα και χρησιμοποιούσε για τις μετακινήσεις τους το αεροπλάνο που κανονικά θα μας μετέφερε στην Τρίπολη. Τελικά πετάξαμε για την Τρίπολη αργά το απόγευμα και διανυκτερεύσαμε στην προεδρική σουίτα, ελλείψει άλλων δωματίων, ενός επίσης ξακουστού ξενοδοχείου, του Funduk al Kebir (μεγάλο ξενοδοχείο), πρώην Grand Hotel. Σε μια άλλη περίπτωση, είχα διανυκτερεύσει στην Τρίπολη και θα έφευγα πρωί για Βεγγάζη. Ο οδηγός του γραφείου με άφησε στο αεροδρόμιο ατις έξη το πρωί. Μπήκα στην ουρά για να πάρω κάρτα επιβίβασης, αλλά ξάφνου ακούστηκε μια αγγελία στα αραβικά και όλος ο κόσμος εξαφανίστηκε εκτός από εμένα και πεντέξη γιαπωνέζους που διερωτώμαστε τι συνέβη. Μη έχοντας κάτι άλλο να κάνουμε, περιμέναμε μέχρι που άρχισε να βραδυάζει, χωρίς στο μεταξύ να πάρουμε οποιαδήποτε πληροφορία. Ξαφνικά όμως ό κόσμος της πτήσης για τη Βεγγάζη εμφανίστηκε οπότε μπήκα και εγώ με τους γιαπωνέζους σε ουρά και τελικά πήραμε κάρτα επιβίβασης. Μετά από μιάμιση ώρα πτήσης, κατάλαβα ότι το αεροπλάνο κατέβαινε σε χαμηλό ύψος μέσα από πυκνά σύννεφα που του προκαλούσαν φοβερούς κραδασμούς αλλά στη συνέχεια ανέβηκε. Μια Λίβυα αεροσυνοδός κάθισε στο άδειο κάθισμα δίπλα μου και κατάλαβα ότι προσευχόταν, ενώ είχε πάρει τη θέση για περίπτωση ατυχήματος. Το αεροπλάνο έκαμε ακόμα δυο προσπάθειες να κατεβεί μέσα από τα πυκνά σύννεφα σε χαμηλό ύψος, δίνοντας την εντύπωση ότι θα διαλυθεί αλλά τη δεύτερη φορά φάνηκαν φώτα τα οποία εγώ εξέλαβα σαν φώτα ελικοπτέρων που ήρταν να μας καθοδηγήσουν. Τα έδειξα στην αεροσυνοδό δίπλα μου η οποία άλλαξε αμέσως διάθεση δείχνοντας την ανακούφιση της και μου είπε απλά γκίπλι. Τότε κατάλαβα ότι το πρωί στην Τρίπολη είχαν ανακοινώσει ότι λόγω του γκίπλι δεν μπορούσε να γίνει η πτήση εκτός αν βελτιωνόταν η ορατότητα στη Βεγγάζη. Η πτήση ξεκίνησε το βράδυ αλλά φαίνεται ότι δεν είχε αποκατασταθεί πλήρως η ορατότητα. Για να καταλάβετε τι σημαίνει να πετά ένα αεροπλάνο μέσα από πυκνά σύννεφα άμμου, θυμηθείτε πως νοιώθετε όταν πετά μέσα από πυκνά σύννεφα υδρατμών και υπολογίστε ότι η ειδική πυκνότητα του άμμου είναι πάνω από διπλάσια.
Για να διευκολυνθώ στη διεκπεραίωση της δουλειάς μου, προσλάβαμε ένα Κροάτη Γιουγκοσλάβο μηχανολόγο ως βοηθό μου με έδρα την Τρίπολη. Το όνομα του Darko Zimmerman και εργαζόταν ήδη για χρόνια στη Λιβύη, μαζί με τη γυναίκα του που ήταν νοσοκόμα. Επειδή επί Γκαντάφι τα οινοπνευματώδη ήταν αυστηρώς απαγορευμένα, ο Darko είχε μοιράσει τον θερμολουτήρα του σπιτιού του κάνοντας το μισό αποστακτήρα και αφίνοντας τον άλλο μισό για παραγωγή ζεστού νερού. Μου δίδαξε επίσης πώς να φτιάχνω κρασί, πράγμα που δοκίμασα παρόλο που τότε δεν έπινα οινοπνευματώδη. Η μέθοδος όμως παραγωγής κρασιού είναι ενδιαφέρουσα:
1. Αγοράζεις από το ράφι της υπεραγοράς με χυμούς φρούτων χυμό σταφυλιού, λευκό ή κόκκινο ανάλογα με την προτίμηση σου.
2. Αγοράζεις από το ράφι της υπεραγοράς με μαγιές, μαγιά για ξηρό κρασί, γλυκό κρασί, σιαμπανιζέ κλπ σύμφωνα με την προτίμηση σου.
3. Παίρνεις φιάλες σκούρου χρώματος (αν δεν έχεις τις αγοράζεις από το κατάλληλο ράφι της υπεραγοράς) και τις πλένεις καλά.
4. Γεμίζεις τις φιάλες με το χυμό σταφυλιού, ρίχνεις την κατάλληλη ποσότητα μαγιάς και ένα κουταλάκι ζάχαρης.
5. Τοποθετείς στο λαιμό κάθε φιάλης ένα άδειο μπαλόνι (αν δεν έχεις αγοράζεις από την υπεραγορά).
6. Λόγω της ζύμωσης τα μπαλόνια αρχίζουν να φουσκώνουν. Η ζύμωση έχει συμπληρωθεί όταν τα μπαλόνια αρχίσουν να ξεφουσκώνουν οπότε αδειάζουμε το κρασί πια, από ένα μπουκάλι σε άλλο μέχρι να αφαιρεθούν όλα τα κατακάθια.
Από τον Darko έμαθα και τα πρώτα αραβικά, από όσα ήξερε ο ίδιος, διότι όπου πήγαινα μιλούσαμε αγγλικά ή ακόμα και ελληνικά. Στη Βεγγάζη υπήρχε μεγάλη κοινότητα Τουρκοκρητών, οι οποίοι μετά την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, προτίμησαν να πάνε στη Λιβύη παρά στην Τουρκία. Αυτοί οι Τουρκοκρήτες με χρησιμοποιούσαν με χαρά για να επιδεικνύουν τα ελληνικά τους.
Μετά που εξασφαλίσαμε ένα συμβόλαιο στο Σαρίρ, που ήταν εγκαταστάσεις πετρελαιοπηγών κοντά στην όαση al Kufrah και πριν κρατικοποιηθούν από τον Γκαντάφι ανήκαν στη βρετανική BP, άρχισα να ταξιδεύω από τη Βεγγάζη στο Σαρίρ, μια απόσταση περίπου 1000 χιλιομέτρων, όσο δηλαδή Λάρνακα-Αθήνα ή Βεγγάζη-Τρίπολη, το ταξίδι όμως γινόταν με ένα McDonnell Douglas DC3, κατασκευής του 1945, σύμφωνα με μια πινακίδα στην άτρακτο του και που είχε χρησιμοποιηθεί ως επιβατηγό από την Ολυμπιακή Αεροπορία από το 1956 μέχρι το 1963, σύμφωνα με μια άλλη πινακίδα. Το αεροπλάνο κυβερνούσε και πλοηγούσε ένας συνταξιούχος αμερικανός πιλότος, πάντα με τη συνοδεία μιας μπουκάλας ουίσκι. Η μια πλευρά του εσωτερικού του αεροπλάνου ήταν εφοδιασμένη με δίχτυα για μεταφορά προμηθειών και η άλλη πλευρά είχε καμιά δεκαριά μεταλλικές θέσεις για τους επιβάτες. Τα ελαστικά του αεροπλάνου ήταν τύπου μπαλονιού, διότι ο δίαυλος στο Σαρίρ ήταν χωμάτινος, με ελαφρύ ράντισμα από πετρέλαιο για να μη σηκώνει νέφος και οριοθετημένος με παλιά ελαστικά. Ο χρόνος της πτήσης ήταν σχεδόν 5 ώρες, για τούτο πάντα διανυκτέρευα στο Σαρίρ. Συγκριτικά η απόσταση της πόλης Ζαλού, στην οποία είχαν εγκλωβιστεί συμπατριώτες μας στη αρχή της εξέγερσης και που τα μέσα ενημέρωσης μας τους τοποθετούσαν στα βάθη της Σαχάρας είναι μόνο 400 χιλιόμετρα από τη Βεγγάζη. Στο Σαρίρ βίωσα την πραγματική ζέστη την ημέρα, με θερμοκρασίες γύρω στους 50 βαθμούς Κελσίου και το διαπεραστικό κρύο της νύχτας με τις θερμοκρασίες να πέφτουν και κάτω από το μηδέν το χειμώνα. Η εργασία που διεξήγαμε ήταν εγκατάσταση συστήματος κλιματισμού των ηλεκτρολογικών πινάκων του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού, μέσα στον οποίο επικρατούσαν τόσο ψηλές θερμοκρασίες που αν άγγιζες μετάλλινη επιφάνεια τσουρουφλιζόταν το δέρμα σου. Η ομορφιά όμως της νύχτας που φωτίζεται από τις φλόγες των πανύψηλων αγωγών πάνω από τις γεωτρήσεις είναι μοναδική. Στό Σαρίρ τέλος έμαθα ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν στην εξόρυξη πετρελαίου ήταν το νερό που βρίσκανε στις εννιά από κάθε δέκα γεωτρήσεις που εξόρυσσαν.
Ένα από τα έργα για το οποίο είχα ετοιμάσει προσφορά ήταν η αντικατάσταση όλων των μηχανολογικών εγκαταστάσεων της μεγαλύτερης αεροπορικής βάσης της Λιβύης στην Τρίπολη, που ήταν η πρώην αμερικανική βάση Wheelus, την οποία κρατικοποίησε ο Γκαντάφι και αρχικά είχε φέρει γαλλικά Mirage και ετοίμαζε αλλαγές για να φέρει ρωσσικά Mig. Λίγο μετά την υποβολή της προσφοράς μας κληθήκαμε στην Τρίπολη για διαπραγμάτευση. Πήγα μαζί με τον ίδιο τον H. M. Zeidan και τον οδηγό του. Μπαίνοντας στη βάση, μας οδήγησαν σε μια "τέντα" όπου συναντήσαμε ομάδα αξιωματούχων υπό τον υπουργό άμυνας του Γκαντάφι. Η "τέντα" είναι ένα κατασκεύασμα όπως μια κλειστή αίθουσα μπάσκετ, με υφασμάτινες εσωτερικές επενδύσεις και διαχωρισμούς σε δωμάτια, με παχιά χαλιά που δεν θα βρείς στα πιο πολυτελή κτήρια και πολλές άλλες πολυτέλειες. Βγαίνοντας από το δωμάτιο που είχαμε τη συνάντηση μας πέσαμε πάνω στον ίδιο τον Γκαντάφι, με τον οποίο κάναμε χειραψία, αντάλλαξε μερικές κουβέντες στα αραβικά με τον Zeidan και σε μένα είπε αμήχανα thank you με γελοία προφορά. Πάντα η όψη του μου θύμιζε άτομο χαμηλής νοημοσύνης και ακούοντας τον δεν μπόρεσα να κρύψω το γέλοιο μου, που ευτυχώς κάλυψε ο οδηγός μας. Περιττό να πώ ότι στη διαπραγμάτευση για την προσφορά που είχαμε δώσει μας ζήτησαν μια μικρή σχετικά έκπτωση, την οποία ο Zeidan αρνήθηκε και στο τέλος φυσικά χάσαμε τη δουλειά.
Από τον Αύγουστο του 1975, μέχρι τον Οκτώβριο του 1976, διέμενα και εργαζόμουν στη Λιβύη με προσωρινή άδεια παραμονής και εργασίας και έτσι δεν δικαιούμουν να έχω λογαριασμό σε τράπεζα για να μπορώ να εξάγω το μισθό μου. Τον Οκτώβριο του 76 επί τέλους μου εξασφάλισαν άδεια παραμονής και εργασίας και αφού πήρα τους μισθούς μου, πήρα άδεια πέντε εβδομάδων για να επισκεφτώ την πατρίδα μου. Για να μου δώσουν οι συνεργάτες μας το διαβατήριο, την άδεια εξόδου, τα εισιτήρια μετ' επιστροφής και ότι άλλο χρειαζόμουν, υπέγραψα πολλές βεβαιώσεις και δεσμεύσεις ότι θα επέστρεφα το αργότερο μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου του 1976, είχα όμως ήδη συνεννοηθεί με τους εργοδότες μου στην Κύπρο ότι θα έφευγα ανεπιστρεπτί έστω και αν δεν έπαιρνα το λαβείν μου.
Περιττό να πω ότι ουδέποτε γύρισα και ούτε σκοπεύω να το πράξω αν δεν αλλάξει το καθεστώς του Γκαντάφι, πράγμα που εύχομαι ολόψυχα στο Λιβυκό λαό να το πετύχει όσο πιο σύντομα γίνεται και με τις λιγότερες δυνατές θυσίες.
Για πρώτη φορά επισκέφτηκα τη Λιβύη για λίγες μέρες, το Μάιο του 1975, ως εκπρόσωπος του τότε εργοδότη μου για να γνωρίσω τους μελλοντικούς Λίβυους συνεργάτες μας. Εργαζόμουν στην εταιρεία Τεκλίμα Λτδ, αντιπροσώπους του εμπορικού/βιομηχανικού τμήματος της Westinghouse Electric Corporation στην Κύπρο, μιας εταιρείας κολοσσού τότε στον τομέα της και η οποία για να βοηθήσει την προσφυγοποιηθείσα Κυπριακή εταιρεία-εργοδότη μου, υποχρέωσε κατά κάποιο τρόπο το Λίβυο αντιπρόσωπο του οικιακού τμήματος της που ήθελε να αντιπροσωπεύσει και το εμπορικό/βιομηχανικό τμήμα, να συνεργαστεί με την εταιρεία μας για να πάρει την τεχνογνωσία.
Κατεβαίνοντας από την σκάλα στην ουρά του αεροπλάνου που μας πήγε από την Αθήνα (όπου είχα πάει με Vickers Viscount από τη Λάρνακα) στη Βεγγάζη, ένα Boeing 727 με τρεις κινητήρες πίσω, νόμισα ότι είχαν ξεχάσει να σβήσουν τους κινητήρες και θα καιγόμαστε. Μετά συνειδητοποίησα ότι είχαμε προσγειωθεί σε περίοδο ανεμοθύελλας γκίπλι, ο νότιος άνεμος που φέρνει άμμο από την Σαχάρα μέχρι την Ευρώπη. Η επόμενη εμπειρία ήταν όταν έδωσα στον έλεγχο διαβατηρίων την κάρτα αποβίβασης συμπληρωμένη στα Αγγλικά και μου την επέστρεψαν για να τη συμπληρώσω στα Αραβικά. Ευτυχώς βρήκα εκεί ένα Ελλαδίτη της Αλεξάνδρειας που μου συμπλήρωσε τη φόρμα στα Αραβικά.
Σε εκείνη την επίσκεψη μου, είχα μείνει στο ξενοδοχείο Kasr el Gezira (Κάστρο του Νησιού) που ήταν το νέο όνομα που δόθηκε από την "επανάσταση" του Γκαντάφι στα πλαίσια της αραβοποίησης στο περίφημο ξενοδοχείο Berenice, από τον εξώστη του οποίου που δέσποζε της Μεσογείου, εξήγγειλε για πρώτη φορά ο Μουσολίνι το δόγμα του για το Mare Nostrum (η δική μας θάλασσα). Το διαβατήριο μου κρατήθηκε στο ξενοδοχείο και θα δινόταν την επομένη στην εταιρεία που με είχε προσκαλέσει για να μου εκδώσουν άδεια εξόδου!
Την επομένη στις συναντήσεις μου με τους Λίβυους συνεργάτες, γνώρισα τον ιδιοκτήτη της επιχείρησης, ονόματι Hussain Mabruk Zeidan, ο οποίος είχε χρηματίσει υφυπουργός εσωτερικών της τελευταίας κυβέρνησης του βασιλιά Ίντρις, και είχε εμφανή σημάδια και ουλές, από βασανιστήρια όπως έμαθα αργότερα. Στο γραφείο της Βεγγάζης υπηρετούσαν ακόμα ένας Αθηναίος, ο Ζήσης Ψειράκης, εκδιωχθείς από την Αίγυπτο στους διωγμούς του Νάσσερ, ένας γερμανός, ο Rudi Stepnitz, Ναζί τραυματίας του Β' Παγκοσμίου πολέμου καταγόμενος από περιοχή που σήμερα ανήκει στην Πολωνία (ανατολικότερα δηλαδή από την τότε Ανατολική Γερμανία), αιχμάλωτος των Άγγλων στην Αίγυπτο μέχρι το 1956 που απελευθερώθηκε μετά που παντρεύτηκε την Αγγλίδα νοσοκόμο του, ένας γραματέας από το Μπάγκλαντες, ο Aftab Ali και μια υπάλληλος υποδοχής από την Παλαιστίνη, η Νάντια.
Τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας ήταν στην Τρίπολη και στις συζητήσεις που είχαμε συμφωνήσαμε ότι θα έχω έδρα τη Βεγγάζη αλλά θα επισκέπτομαι την Τρίπολη μια φορά τη βδομάδα, πηγαίνοντας με την πρωϊνή πτήση και επιστρέφοντας με τη βραδυνή. Γενικά συζητήσαμε όλα τα θέματα της συνεργασίας μας και τους ενημέρωσα ότι θα ήμουν έτοιμος να εγκατασταθώ στη Βεγγάζη γύρω στις αρχές του Αυγούστου, μετά που θα παρέδιδα το κτήριο του αεροδρομίου της RAF στο Ακρωτήρι, που ήταν τότε υπό ανέγερση.
Πηγαίνοντας στο αεροδρόμιο της Βεγγάζης για να φύγω, βρήκαμε ότι είχε ακυρωθεί η πτήση για την Αθήνα και απαίτησα να μου δώσουν την αμέσως επόμενη πτήση που θα έφευγε από Βεγγάζη προς οπουδήποτε και απο εκεί προς Αθήνα. Έτσι έφυγα από Βεγγάζη προς Ρώμη, από κει στην Αθήνα και από κει στη Λάρνακα. Το σκεπτικό μου ήταν ότι ουδέποτε θα γυρνούσα στη Λιβύη, θεωρώντας ότι θα ήμουν αιχμάλωτος σε μια ξένη χώρα, όπου για να φύγεις χρειάζεσαι άδεια εξόδου. Για πρώτη φορά έβλεπα εμπορικούς αντιπρόσωπους, κυρίως Ελλαδίτες και Μαλτέζους, τόσο απελπισμένους γιατί το τελωνείο απαιτούσε εξωφρενικά ποσά για δείγματα που είχαν δηλώσει ότι εισήγαγαν αλλά δεν τα είχαν μαζί τους για επανεξαγωγή, προφανώς γιατί τα έδιναν σε υποψήφιους πελάτες για αξιολόγηση.
Παρόλες τις οδυνηρά άσχημες πρώτες εντυπώσεις, οι περιστάσεις, και η επιμονή των Λιβύων συνεργατών μας, το φέραν και στις 9 Αυγούστου του 1976, ημέρα Σάββατο, μετά που παρέδωσα το πρωί τις εγκαταστάσεις του νέου κτιρίου στο Ακρωτήρι, το απόγευμα πέταξα από Λάρνακα στη Βηρυτό, από Βηρυτό στο Κάιρο και από Κάιρο στη Βεγγάζη.
Και πάλι έμεινα αρχικά στο ξενοδοχείο Kasr el Gezira, για κανένα μήνα και μετά με μεταφέραν στο ξενοδοχείο El Anis που ήταν πιο κοντά στο γραφείο (και πιο φθηνό), μέχρι να μου βρούν σπίτι κοντά στο γραφείο. Στο δεύτερο ξενοδοχείο έμεινα για τουλάχιστον έξη μήνες και μετά μετακόμισα στο σπίτι που μου βρήκαν στο κέντρο της πόλης και πολύ κοντά στο γραφείο.
Το πρώτο ξενοδοχείο, το Kasr el Gezira, πρώην Berenice, ήταν ξακουστό πριν την έλευση του Γκαντάφι, για τα καζίνο του, τα καμπαρέ του και τις μουσικοχορευτικές του αίθουσες. Τα σαββατοκύριακα και τα τέλη κάθε μήνα μάζευε το αδειούχο προσωπικό που δούλευε στις πετρελαιοπηγές και ερχόταν με πολλά λεφτά να ξεδώσει. Δυστυχώς τίποτε πια δεν θύμιζε την πραγματικά σπουδαία αίγλη του ξενοδοχείου όπως μου την μετέφεραν οι παλιοί, και τα υπόγεια με τις εντυπωσιακές εγκαταστάσεις τους έμεναν κλειστά.
Με τον καιρό έμαθα αρκετά για τον Λίβυο συνεργάτη μας που όπως έγραψα ήδη ήταν υφυπουργός στην τελευταία κυβέρνηση του βασιλιά Ίντρις, που ανέτρεψε ο Γκαντάφι με την "επανάσταση" του της 1ης Σεπτεμβρίου του 1969. Ο Γκαντάφι ήταν υπαξιωματικός διαβιβάσεων και είχε σταλεί στην Αγγλία για εκπαίδευση στο νέο τηλεπικοινωνιακό υλικό του στρατού. Ένα βράδυ, όταν ο βασιλιάς απουσίαζε σε κρουαζιέρα στο Αιγαίο, ο Γκαντάφι με τους φίλους του νέκρωσαν τις τηλεπικοινωνίες του στρατού και κατέλαβαν την εξουσία αναίμακτα. Η επικράτηση του πραξικοπήματος προϋπόθετε τη σύλληψη πολλών από τα μέλη του προηγούμενου καθεστώτος και φυλάκιση τους στο κάστρο της Τρίπολης. Εκεί οι κρατούμενοι υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια. Ο H. M. Zeidan είχε σημάδια από κόψιμο των ρουθουνιών του με τανάλια, κομμένα μέρη των δακτύλων του και επιβίωσε των βασανιστηρίων χάρη στη Γερμανίδα σύζυγο του πρωτότοκου γιού του, που φρόντισε μέσω της Γερμανικής κυβέρνησης να μεταφερτεί στη Γερμανία για θεραπεία.
Ο Γκαντάφι ξέροντας τους περιορισμούς του, προήγαγε τον εαυτό του στο βαθμό του συνταγματάρχη, ενώ στη θέση του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων προήγαγε σε στρατηγό ένα λοχαγό φίλο του και συνεργάτη στο πραξικόπημα.
Επίσης, ελλείψει λαϊκής υποστήριξης, ιδίως στην περιοχή της Βεγγάζης, του Τομπρούκ και της Μπέιντα, που ο βασιλιάς Ίντρις είχε ανοικοδομήσει και σχεδίαζε να κάνει πρωτεύουσα της Λιβύης, ο Γκαντάφι άρχισε να προσφέρει πολύ δελεαστικά κίνητρα σε νέους που κατατάσσονταν στο στρατό. Και πάλι ελλείψει αυτόχθονων υποψηφίων, άρχισε να εισάγει νέους από μαύρες φυλές του Τσαντ και του Σουδάν, οι οποίοι δεν μιλούσαν καθόλου αραβικά, τους στρατολογούσε όμως και υποχρέωνε τους εμπόρους να τους προμηθεύουν με οτιδήποτε ζητούσαν, από πιατικά μέχρι αυτοκίνητο, χωρίς προκαταβολή και με εξόφληση σε μηνιαίες αποκοπές 5% από τους ψηλούς μισθούς που τους πρόσφερε. Τέτοιους νέους είχαμε υποχρεωθεί να εργοδοτήσουμε και στο γραφείο, αλλά αφού ήταν αδύνατο να εργαστούν σε οτιδήποτε λόγω αδυναμίας στη συνεννόηση, ανέλαβαν την καθαριότητα.
Στο γραφείο μας στη Βεγγάζη, πολλές φορές αργά το απόγευμα έρχονταν "για φιλοφρονητική επίσκεψη" οι παλιοί αρχηγοί του ναυτικού, της αεροπορίας και της αστυνομίας. Δεν θυμάμαι να ερχόταν ο αρχηγός του στρατού, οι αρχηγοί όμως του ναυτικού και της αεροπορίας ήξεραν άπταιστα ελληνικά αφού είχαν σπουδάσει στην Ελλάδα.
Το γεγονός ότι διέμενα είτε σε ξενοδοχεία αρχικά είτε σε δικό μου σπίτι αργότερα μου επέτρεπε καθημερινή επαφή με τον κόσμο ή τους επισκέπτες που επίσης έμεναν στα ξενοδοχεία που είχα μείνει και εγώ. Επίσης, το γραφείο μας ήταν σε κεντρική λεωφόρο της Βεγγάζης, δίπλα ακριβώς από το κτήριο της Αρχής Ταχυδρομείου και Τηλεπικοινωνιών (Post and Telecom). Έτσι ουδέποτε έζησα απομονωμένος από τη χώρα που με φιλοξενούσε, όπως συνέβαινε με τους υπόλοιπους Κυπρίους που ζούσαν και εργάζονταν σε κάμπους εργοταξίων και σπάνια ενδιαφέρονταν ή μάθαιναν τί γινόταν στον έξω κόσμο.
Είχα επίσης την ευκαιρία να ταξιδεύω είτε για δουλειά είτε για αναψυχή σε πολλά μέρη, που δύσκολα θα μπορούσα να κάμω υπό άλλες περιστάσεις. Ταξίδεψα στο Τομπρούκ, όπου υπάρχουν τεράστια νεκροταφεία-μνημεία από τις επικές μάχες του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Ταξίδεψα στην Κυρήνη, στην Μπέιντα, τη Μάρσα Μπρέκα. Στην περιοχή της Τρίπολης είχα επισκεφτεί την αρχαία Ρωμαϊκή πόλη Σαμπράθα με πολυ καλά διατηρημένα μνημεία.
Την άνοιξη του 1976, υπήρξαν για πολλοστή φορά σημαντικές φοιτητικές ταραχές με απαίτηση για ελευθερία και εκλογές. Για πρώτη φορά έβλεπα δημόσιες επιγραφές στα πλακάτ των φοιτητών στην Αγγλική. Ο Γκαντάφι βλέπετε είχε απαγορεύσει πλήρως τις εμπορικές ή οποιεσδήποτε επιγραφές με λατινικούς χαρακτήρες, ακόμα και στις πινακίδες οδών και χωριών. Τότε, μόλις είχα αγοράσει μια κινηματογραφική μηχανή λήψης με φιλμ, μια Bell & Howell Super 8 electric cine camera (ακόμη δεν υπήρχαν τα βίντεο). Μετά από λίγες μέρες ταραχών και αφού οι διαδηλωτές πλήθαιναν όλο και περισσότερο, τα πράγματα άρχισαν να αγριεύουν. Επί μέρες, μυστικοί αστυνομικοί, αφού ήταν ντυμένοι με πολιτικά, πυροβολούσαν τους φοιτητές με πιστόλια από κοντά και τους έσυραν από τα μαλιά στοιβάζοντας τους σε μικρά φορτηγά. Όλα αυτά τα βλέπαμε από τα μπαλκόνια του γραφείου μας στον τέταρτο όροφο, κρυβόμενοι πίσω από τα διακοσμητικά τοιχία. Ήθελα πολύ να κινηματογραφήσω έστω και λίγο, αλλά με απέτρεπαν οι συνάδελφοι. Πάντως, οι φοιτητές είχαν κερδίσει το θαυμασμό μου, γιατί παρά τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό θυμάτων, αυτοί επέμεναν μέχρι που επενέβη δυναμικά ο στρατός και τους διάλυσε οριστικά.
Στα πλαίσια της δουλειάς μου, για ετοιμασία προσφορών ή διαπραγμάτευση έργων, ταξίδευα σχεδόν κάθε βδομάδα στην Τρίπολη, μια πτήση όση και εκείνη από Λάρνακα στην Αθήνα, πάντοτε με Boeing 727 των Λιβυκών αερογραμμών. Πολλές φορές, επειδή οι Λίβυοι με μέσο άρπαζαν μόνοι τους κάρτες επιβίβασης, μου έτυχε μπαίνοντας στο αεροπλάνο από την πίσω σκάλα, ο υπεύθυνος αεροσυνοδός να κατεβάζει το χέρι του και να καλεί τους υπόλοιπους να κατέβουν γιατί είχε συμπληρωθεί ο αριθμός των επιβατών. Μια φορά που μας είχε επισκεφτεί ο διευθυντής μου από την Κύπρο, και θα πετούσαμε με την πρωϊνή πτήση από τη Βεγγάζη στην Τρίπολη, περιμέναμε επί ώρες έξω στον ήλιο, αφού είχε κλείσει ο Γκαντάφι το αεροδρόμιο, επειδή είχε επίσημο επισκέπτη τον συνάδελφο του δικτάτορα της Ουγκάντα Ίντι Αμίν Ντάντα και χρησιμοποιούσε για τις μετακινήσεις τους το αεροπλάνο που κανονικά θα μας μετέφερε στην Τρίπολη. Τελικά πετάξαμε για την Τρίπολη αργά το απόγευμα και διανυκτερεύσαμε στην προεδρική σουίτα, ελλείψει άλλων δωματίων, ενός επίσης ξακουστού ξενοδοχείου, του Funduk al Kebir (μεγάλο ξενοδοχείο), πρώην Grand Hotel. Σε μια άλλη περίπτωση, είχα διανυκτερεύσει στην Τρίπολη και θα έφευγα πρωί για Βεγγάζη. Ο οδηγός του γραφείου με άφησε στο αεροδρόμιο ατις έξη το πρωί. Μπήκα στην ουρά για να πάρω κάρτα επιβίβασης, αλλά ξάφνου ακούστηκε μια αγγελία στα αραβικά και όλος ο κόσμος εξαφανίστηκε εκτός από εμένα και πεντέξη γιαπωνέζους που διερωτώμαστε τι συνέβη. Μη έχοντας κάτι άλλο να κάνουμε, περιμέναμε μέχρι που άρχισε να βραδυάζει, χωρίς στο μεταξύ να πάρουμε οποιαδήποτε πληροφορία. Ξαφνικά όμως ό κόσμος της πτήσης για τη Βεγγάζη εμφανίστηκε οπότε μπήκα και εγώ με τους γιαπωνέζους σε ουρά και τελικά πήραμε κάρτα επιβίβασης. Μετά από μιάμιση ώρα πτήσης, κατάλαβα ότι το αεροπλάνο κατέβαινε σε χαμηλό ύψος μέσα από πυκνά σύννεφα που του προκαλούσαν φοβερούς κραδασμούς αλλά στη συνέχεια ανέβηκε. Μια Λίβυα αεροσυνοδός κάθισε στο άδειο κάθισμα δίπλα μου και κατάλαβα ότι προσευχόταν, ενώ είχε πάρει τη θέση για περίπτωση ατυχήματος. Το αεροπλάνο έκαμε ακόμα δυο προσπάθειες να κατεβεί μέσα από τα πυκνά σύννεφα σε χαμηλό ύψος, δίνοντας την εντύπωση ότι θα διαλυθεί αλλά τη δεύτερη φορά φάνηκαν φώτα τα οποία εγώ εξέλαβα σαν φώτα ελικοπτέρων που ήρταν να μας καθοδηγήσουν. Τα έδειξα στην αεροσυνοδό δίπλα μου η οποία άλλαξε αμέσως διάθεση δείχνοντας την ανακούφιση της και μου είπε απλά γκίπλι. Τότε κατάλαβα ότι το πρωί στην Τρίπολη είχαν ανακοινώσει ότι λόγω του γκίπλι δεν μπορούσε να γίνει η πτήση εκτός αν βελτιωνόταν η ορατότητα στη Βεγγάζη. Η πτήση ξεκίνησε το βράδυ αλλά φαίνεται ότι δεν είχε αποκατασταθεί πλήρως η ορατότητα. Για να καταλάβετε τι σημαίνει να πετά ένα αεροπλάνο μέσα από πυκνά σύννεφα άμμου, θυμηθείτε πως νοιώθετε όταν πετά μέσα από πυκνά σύννεφα υδρατμών και υπολογίστε ότι η ειδική πυκνότητα του άμμου είναι πάνω από διπλάσια.
Για να διευκολυνθώ στη διεκπεραίωση της δουλειάς μου, προσλάβαμε ένα Κροάτη Γιουγκοσλάβο μηχανολόγο ως βοηθό μου με έδρα την Τρίπολη. Το όνομα του Darko Zimmerman και εργαζόταν ήδη για χρόνια στη Λιβύη, μαζί με τη γυναίκα του που ήταν νοσοκόμα. Επειδή επί Γκαντάφι τα οινοπνευματώδη ήταν αυστηρώς απαγορευμένα, ο Darko είχε μοιράσει τον θερμολουτήρα του σπιτιού του κάνοντας το μισό αποστακτήρα και αφίνοντας τον άλλο μισό για παραγωγή ζεστού νερού. Μου δίδαξε επίσης πώς να φτιάχνω κρασί, πράγμα που δοκίμασα παρόλο που τότε δεν έπινα οινοπνευματώδη. Η μέθοδος όμως παραγωγής κρασιού είναι ενδιαφέρουσα:
1. Αγοράζεις από το ράφι της υπεραγοράς με χυμούς φρούτων χυμό σταφυλιού, λευκό ή κόκκινο ανάλογα με την προτίμηση σου.
2. Αγοράζεις από το ράφι της υπεραγοράς με μαγιές, μαγιά για ξηρό κρασί, γλυκό κρασί, σιαμπανιζέ κλπ σύμφωνα με την προτίμηση σου.
3. Παίρνεις φιάλες σκούρου χρώματος (αν δεν έχεις τις αγοράζεις από το κατάλληλο ράφι της υπεραγοράς) και τις πλένεις καλά.
4. Γεμίζεις τις φιάλες με το χυμό σταφυλιού, ρίχνεις την κατάλληλη ποσότητα μαγιάς και ένα κουταλάκι ζάχαρης.
5. Τοποθετείς στο λαιμό κάθε φιάλης ένα άδειο μπαλόνι (αν δεν έχεις αγοράζεις από την υπεραγορά).
6. Λόγω της ζύμωσης τα μπαλόνια αρχίζουν να φουσκώνουν. Η ζύμωση έχει συμπληρωθεί όταν τα μπαλόνια αρχίσουν να ξεφουσκώνουν οπότε αδειάζουμε το κρασί πια, από ένα μπουκάλι σε άλλο μέχρι να αφαιρεθούν όλα τα κατακάθια.
Από τον Darko έμαθα και τα πρώτα αραβικά, από όσα ήξερε ο ίδιος, διότι όπου πήγαινα μιλούσαμε αγγλικά ή ακόμα και ελληνικά. Στη Βεγγάζη υπήρχε μεγάλη κοινότητα Τουρκοκρητών, οι οποίοι μετά την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, προτίμησαν να πάνε στη Λιβύη παρά στην Τουρκία. Αυτοί οι Τουρκοκρήτες με χρησιμοποιούσαν με χαρά για να επιδεικνύουν τα ελληνικά τους.
Μετά που εξασφαλίσαμε ένα συμβόλαιο στο Σαρίρ, που ήταν εγκαταστάσεις πετρελαιοπηγών κοντά στην όαση al Kufrah και πριν κρατικοποιηθούν από τον Γκαντάφι ανήκαν στη βρετανική BP, άρχισα να ταξιδεύω από τη Βεγγάζη στο Σαρίρ, μια απόσταση περίπου 1000 χιλιομέτρων, όσο δηλαδή Λάρνακα-Αθήνα ή Βεγγάζη-Τρίπολη, το ταξίδι όμως γινόταν με ένα McDonnell Douglas DC3, κατασκευής του 1945, σύμφωνα με μια πινακίδα στην άτρακτο του και που είχε χρησιμοποιηθεί ως επιβατηγό από την Ολυμπιακή Αεροπορία από το 1956 μέχρι το 1963, σύμφωνα με μια άλλη πινακίδα. Το αεροπλάνο κυβερνούσε και πλοηγούσε ένας συνταξιούχος αμερικανός πιλότος, πάντα με τη συνοδεία μιας μπουκάλας ουίσκι. Η μια πλευρά του εσωτερικού του αεροπλάνου ήταν εφοδιασμένη με δίχτυα για μεταφορά προμηθειών και η άλλη πλευρά είχε καμιά δεκαριά μεταλλικές θέσεις για τους επιβάτες. Τα ελαστικά του αεροπλάνου ήταν τύπου μπαλονιού, διότι ο δίαυλος στο Σαρίρ ήταν χωμάτινος, με ελαφρύ ράντισμα από πετρέλαιο για να μη σηκώνει νέφος και οριοθετημένος με παλιά ελαστικά. Ο χρόνος της πτήσης ήταν σχεδόν 5 ώρες, για τούτο πάντα διανυκτέρευα στο Σαρίρ. Συγκριτικά η απόσταση της πόλης Ζαλού, στην οποία είχαν εγκλωβιστεί συμπατριώτες μας στη αρχή της εξέγερσης και που τα μέσα ενημέρωσης μας τους τοποθετούσαν στα βάθη της Σαχάρας είναι μόνο 400 χιλιόμετρα από τη Βεγγάζη. Στο Σαρίρ βίωσα την πραγματική ζέστη την ημέρα, με θερμοκρασίες γύρω στους 50 βαθμούς Κελσίου και το διαπεραστικό κρύο της νύχτας με τις θερμοκρασίες να πέφτουν και κάτω από το μηδέν το χειμώνα. Η εργασία που διεξήγαμε ήταν εγκατάσταση συστήματος κλιματισμού των ηλεκτρολογικών πινάκων του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού, μέσα στον οποίο επικρατούσαν τόσο ψηλές θερμοκρασίες που αν άγγιζες μετάλλινη επιφάνεια τσουρουφλιζόταν το δέρμα σου. Η ομορφιά όμως της νύχτας που φωτίζεται από τις φλόγες των πανύψηλων αγωγών πάνω από τις γεωτρήσεις είναι μοναδική. Στό Σαρίρ τέλος έμαθα ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν στην εξόρυξη πετρελαίου ήταν το νερό που βρίσκανε στις εννιά από κάθε δέκα γεωτρήσεις που εξόρυσσαν.
Ένα από τα έργα για το οποίο είχα ετοιμάσει προσφορά ήταν η αντικατάσταση όλων των μηχανολογικών εγκαταστάσεων της μεγαλύτερης αεροπορικής βάσης της Λιβύης στην Τρίπολη, που ήταν η πρώην αμερικανική βάση Wheelus, την οποία κρατικοποίησε ο Γκαντάφι και αρχικά είχε φέρει γαλλικά Mirage και ετοίμαζε αλλαγές για να φέρει ρωσσικά Mig. Λίγο μετά την υποβολή της προσφοράς μας κληθήκαμε στην Τρίπολη για διαπραγμάτευση. Πήγα μαζί με τον ίδιο τον H. M. Zeidan και τον οδηγό του. Μπαίνοντας στη βάση, μας οδήγησαν σε μια "τέντα" όπου συναντήσαμε ομάδα αξιωματούχων υπό τον υπουργό άμυνας του Γκαντάφι. Η "τέντα" είναι ένα κατασκεύασμα όπως μια κλειστή αίθουσα μπάσκετ, με υφασμάτινες εσωτερικές επενδύσεις και διαχωρισμούς σε δωμάτια, με παχιά χαλιά που δεν θα βρείς στα πιο πολυτελή κτήρια και πολλές άλλες πολυτέλειες. Βγαίνοντας από το δωμάτιο που είχαμε τη συνάντηση μας πέσαμε πάνω στον ίδιο τον Γκαντάφι, με τον οποίο κάναμε χειραψία, αντάλλαξε μερικές κουβέντες στα αραβικά με τον Zeidan και σε μένα είπε αμήχανα thank you με γελοία προφορά. Πάντα η όψη του μου θύμιζε άτομο χαμηλής νοημοσύνης και ακούοντας τον δεν μπόρεσα να κρύψω το γέλοιο μου, που ευτυχώς κάλυψε ο οδηγός μας. Περιττό να πώ ότι στη διαπραγμάτευση για την προσφορά που είχαμε δώσει μας ζήτησαν μια μικρή σχετικά έκπτωση, την οποία ο Zeidan αρνήθηκε και στο τέλος φυσικά χάσαμε τη δουλειά.
Από τον Αύγουστο του 1975, μέχρι τον Οκτώβριο του 1976, διέμενα και εργαζόμουν στη Λιβύη με προσωρινή άδεια παραμονής και εργασίας και έτσι δεν δικαιούμουν να έχω λογαριασμό σε τράπεζα για να μπορώ να εξάγω το μισθό μου. Τον Οκτώβριο του 76 επί τέλους μου εξασφάλισαν άδεια παραμονής και εργασίας και αφού πήρα τους μισθούς μου, πήρα άδεια πέντε εβδομάδων για να επισκεφτώ την πατρίδα μου. Για να μου δώσουν οι συνεργάτες μας το διαβατήριο, την άδεια εξόδου, τα εισιτήρια μετ' επιστροφής και ότι άλλο χρειαζόμουν, υπέγραψα πολλές βεβαιώσεις και δεσμεύσεις ότι θα επέστρεφα το αργότερο μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου του 1976, είχα όμως ήδη συνεννοηθεί με τους εργοδότες μου στην Κύπρο ότι θα έφευγα ανεπιστρεπτί έστω και αν δεν έπαιρνα το λαβείν μου.
Περιττό να πω ότι ουδέποτε γύρισα και ούτε σκοπεύω να το πράξω αν δεν αλλάξει το καθεστώς του Γκαντάφι, πράγμα που εύχομαι ολόψυχα στο Λιβυκό λαό να το πετύχει όσο πιο σύντομα γίνεται και με τις λιγότερες δυνατές θυσίες.
No comments:
Post a Comment